نگاهی به چشم‌انداز قیمت خودرو در تابستان ۱۴۰۱

طبق وعده اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت کشور، تیراژ خودرو در سال جاری افزایش خواهد یافت. این در حالی است که خودروسازان ایرانی هنوز با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند و تکلیف آینده مشخص نیست. با این وجود، اگر وعده وزیر صمت محقق شود و خودروسازها به زودی شروع به افزایش تولید کنند، قیمت خودرو در تابستان ۱۴۰۱ بدون شک روند نزولی پیدا خواهد کرد، اما مشکل اینجاست که در شرایط فعلی تحقق این وعده تقریبا غیر ممکن به نظر می رسد.

از طرف دیگر، ممنوعیت واردات خودرو در پایان اردیبهشت‌ماه به پایان می‌رسد. با توجه به موافقت اکثر نهادهای مهم از جمله مجمع تشخیص مصلحت نظام، احتمال می‌رود واردات خودرو از طریق مجلس یا دولت از سر گرفته شود. البته ورود خودروهای خارجی از کانال مجلس چندان اثربخش نیست، چون مجلسی‌ها شرایط سفت و سختی برای واردات در نظر گرفته‌اند. در عوض اگر دولت بخواهد خودرو وارد کند، بازار تحت تأثیر بیشتری قرار گرفته و احتمالا قیمت خودروها کاهش می‌یابد.

در نهایت مذاکرات برجام تأثیر بسزایی در وضعیت بازار خودرو و به طور کلی اقتصاد ایران دارد. اگر دولتمردان به توافق موقت یا شکننده‌ای دست یابند، نمی‌توان چندان به بهبود اوضاع امیدوار بود. ولی اگر ایران به یک توافق قابل اتکا با آمریکا برسد، کلاس‌های مختلف خودرو تا ۲۰ درصد ارزان تر می شوند یا قیمت ها خودروهای داخلی حداقل از سطوح فعلی فراتر نمی رود.

با تمام این تفاسیر، اگر کمی واقع‌بینانه به شرایط نگاه کرد، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی از قیمت خودرو در تابستان ۱۴۰۱ دید. برآورده شدن هر یک از احتمالات بالا موجب تحول چشمگیری در صنعت خودروسازی شده و با افزایش تولید و تعداد خودروها در بازار، تعادل مناسب بین عرضه و تقاضا بالاخره به وجود می‌آید. اما در این میان مسائل مهمی وجود دارند که نباید آن‌ها را نادیده گرفت.

به عنوان مثال، وعده وزیر صمت مبنی بر افزایش تیراژ خودرو کمی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد. خودروسازان دنیا در حال جدال با بحران تراشه هستند. پس چطور سازندگان داخلی قرار است در کمتر از ۱۱ ماه دیگر، هدف تولید ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه را برآورده سازند؟

از طرف دیگر، احتمال احیای برجام و حذف قانون منع واردات خودرو نیز بسیار پایین است. با توجه به آمدورفت‌های پی‌درپی و عدم شفاف‌سازی روند برجام توسط مسئولین و مهم‌تر از همه، بحرانی که روسیه به راه انداخته است، ظاهرا سرانجام برجام به این زودی مشخص نمی‌شود.

قانون منع واردات خودرو نیز با نظر به هدف والایی وضع شده است (ممانعت از خروج ارز از کشور) و نهادهای گردن‌کلفتی هنوز پشتیبان آن هستند.

وضعیت کنونی قیمت‌ خودروها در بازار

در حال حاضر قیمت خودروها روز به روز بیشتر می‌شود و در این میان سیاست‌گذاری‌های عجیب، مثل راه‌اندازی ناگهانی سامانه فروش یکپارچه، شوک‌های ناگواری را به بازار وارد می‌کند. رویه قرعه‌کشی نیز به سبب اختلاف زیاد بین قیمت کارخانه‌ای و قیمت بازاری، خودرو را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده و نقش بسزایی در افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت‌ها دارد. متأسفانه علیرغم وعده‌های وزیر صمت، قرعه‌کشی در سیستم فروش یکپارچه نه تنها حذف نشده، بلکه به یک رویه اجباری مبدل شده است. در جدول زیر، تفاوت بین قیمت کارخانه‌ای و قیمت بازاری برخی خودروهای پرطرفدار را مشاهده می‌کنید.

به هر حال، باید به آینده امیدوار بود، چون کار دیگری از دستمان برنمی‌آید. اگر خودروسازها به هر نحوی بتوانند تیراژ محصولات خود را افزایش دهند، می‌توان به افت اندک قیمت خودرو در تابستان ۱۴۰۱ امیدوار بود. البته اگر شرایط وخیم اقتصادی به همین منوال ادامه یابد، تقاضا خودبه‌خود کاهش پیدا می‌کند، چون دیگر پولی برای شرکت در قرعه‌کشی‌های کذایی و خرید خودرو در دست مردم باقی نمی‌ماند.