بازار خودرو در پاییز ۱۴۰۱ با فراز‌و‌نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. رخدادهای سیاسی در کنار لبریز‌شدن مشکلات اقتصادی و البته ناامیدی از اثرگذار نبودن واردات خودرو، تلاطم عجیبی به این بازار همیشه آشفته داده و تقریباً تمامی خودروهای پر‌تیراژ در پی افزایش قیمت ارز، دچار افزایش قیمت شدند. این در حالی است که حتی عرضه در بورس کالا نیز نتوانسته از افزایش قیمت بازار جلوگیری کند و در مورد خودروهای کم‌تیراژ و پر‌رقابتی مانند لاماری لاما، علی‌رغم عرضه در بورس کالا، شاهد افزایش قیمت در بازار حتی بیش از قیمت دلار هستیم!
در ماه‌های اخیر به‌علت وضعیت مبهم برجام و رکورد‌زدن افزایش نقدینگی، قیمت دلار افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است و حتی در برهه‌ای به مرز ۳۷ هزار تومان رسید. در پی آزاد‌شدن فنر دلار، بازار خودرو هم آشفته شد و قیمت برخی خودروهای داخلی از مرز ۵۰۰ میلیون تومان عبور کرد. با بررسی تغییرات قیمت دلار و میانگین قیمت خودروهای بازار ایران میتوان فهمید که این دو پارامتر مستقل از هم نیستند و فروشندگان خودرو در قیمت اعلامی خود نرخ ارز را به‌عنوان عامل اصلی مد‌نظر قرار می‌دهند.
با بررسی قیمت‌ها از تاریخ ۲۳ شهریور تا ۱۳ آذر متوجه می‌شویم که بهای ارز از ۳۱ هزار و ۳۷۰ تومان به حدود ۳۶ هزار و ۱۰۰ تومان رسیده است که تغییر ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد. در همین زمان میانگین تغییرات قیمت خودروهای سایپا و ایران خودرو هم در حدود ۱۵ درصد بوده است؛ بنابراین با وجود ادعای مسئولان صنعت خودرو بر داخلی‌سازی و تأثیرپذیری پایین از نرخ ارز، می‌بینیم که بازار راه خودش را طی می‌کند و قیمت هر محصولی را با قیمت دلار می‌سنجد. این در حالی است که در بازه زمانی مذکور قیمت کارخانه‌ای محصولات این دو شرکت هیچ افزایشی نداشته و افزایش صرفاً از طریق واسطه‌گران و در بازار آزاد اتفاق افتاده است.
از خودروهای پرفروش میتوان به پژو ۲۰۷ پانوراما دنده‌ای اشاره کرد که در اواسط شهریور‌ماه با قیمتی نزدیک به ۴۰۰ میلیون تومان معامله می‌شد و حالا بهای آن به ۴۷۵ میلیون تومان رسیده است. این تغییر قیمت ۱۷.۵۷ درصد برآورد می‌شود. بهای پژو پارس LX در همین بازه زمانی از ۳۷۰ به ۴۴۰ میلیون تومان افزایش یافته که معادل رشد ۱۸.۹۱ درصدی است. همانطور که می‌بینید این اعداد به تغییرات نرخ دلار نزدیک هستند.
البته قیمت تمام خودروهای بازار به یک میزان رشد نکرده‌اند. برای مثال تارا اتومات که گزینه ای نسبتاً جدید در بازار محسوب می‌شود، در بازه زمانی سه‌ماهه فقط ۹.۴ درصد افزایش داشته است. در حالی که شاهین G به‌علت مشکلات عمده و عدم استقبال در بازار رشد ۸.۳۴ درصدی را ثبت کرده، ساینا S ظاهراً محبوبیت بیشتری دارد و قیمتش ۱۲.۲۶ درصد تغییر کرده است. البته متأسفانه یا خوشبختانه همه محصولات سایپا به این وضعیت دچار نیستند و به‌نظر می‌رسد که استقبال از کوییک R باعث شده تا این خودرو رشد ۱۷.۱۵ درصدی داشته باشد، چرا که این مدل در لیست ارزان‌ترین خودروهای بازار جای می‌گیرد و عملاً برای عده زیادی انتخابی هیجان‌انگیزتر و ارزان‌قیمت‌تر از کوییک آر وجود ندارد.
در‌واقع میتوان از این اعداد نتیجه گرفت که هر چقدر یک خودرو در بازار مقبولیت بیشتری داشته باشد، به احتمال زیاد آهنگ رشد قیمت آن شباهت بیشتری به نرخ ارز خواهد داشت. به عبارت بهتر خودروهایی که در این دوره زمانی همراه با قیمت دلار گران شدند، برای سرمایه‌گذاری گزینه‌های بهتری هستند؛ چرا که ارزش خود را در مقایسه با نرخ دلار حفظ کرده‌اند.
با نگاهی به خودروهای چینی درمی‌یابیم که محصولات مدیران خودرو در مقایسه با بهمن موتور افزایش کمتری داشته‌اند. برای نمونه آریزو ۵ توربو فیس‌لیفت از ۲۳ شهریور تا ۱۳ آذر تنها ۳۵ میلیون تومان گران شده و این عدد معادل ۴.۳۷ درصد افزایش قیمت است. بهای تیگو ۷ پرو در بازار حدود ۱۰۵ میلیون تومان یا ۸.۱ درصد بالا رفته و به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسیده است. بنابراین، احتمالاً در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش بهای کارخانه‌ای محصولات مدیران خودرو خواهیم بود؛ چرا که این خودرو از روند تغییرات بازار جا مانده است.
در طرف مقابل محصولات بهمن موتور به‌علت اختلاف قیمت شدید بازار با بهای کارخانه، همواره جزو اولین خودروهایی هستند که قیمتشان از نرخ ارز تأثیر می‌گیرد. دیگنیتی پرایم در اواسط شهریور‌ماه در حدود یک میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان معامله می‌شد و حالا به بالای یک میلیارد و ۴۲۰ میلیون رسیده است. همچنین فیدلیتی پرایم ۷ نفره هم رشدی ۲۰۰ میلیونی یا ۱۶.۶۷ درصدی را تجربه کرده که تقریباً دو برابر تغییرات قیمت تیگو ۷ پرو در همین بازه زمانی است.
در گروه محصولات کرمان موتور هم وضعیت مشابهی با خودروهای مدیران وجود دارد و شاهد شیب افزایش قیمت کمتری نسبت به میانگین کل بازار هستیم. ثبت رشد ۶.۵ درصدی برای جک J4 و افزایش ۴.۸ درصدی برای جک S5 جدید در بازه زمانی سه‌ماهه، نشان می‌دهد که تقاضا برای این خودروها کمتر از رقبا بوده است.
فاجعه‌ای به نام بورس کالا
طراحان ایده عرضه خودرو در بورس کالا و برخی از مدیران وزارت صمت می‌گویند عرضه خودرو در بورس کالا باعث کاهش قیمت یا لااقل ثبات آن می‌شود، اما عرضه لاماری ایما و بررسی بهای آن در بازار نشان می‌دهد که این گزاره چندان درست نیست. در‌واقع از زمانی که این خودرو وارد بازار شده، قیمتش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان به یک میلیارد و ۶۳۰ میلیون تومان رسیده است. جالب است بدانید که در بازه زمانی ۹ مهر تا ۱۳ آذر که قیمت ارز تنها ۹ درصد افزایش داشته، لاماری ایما رشد ۲۱ درصدی را ثبت کرده. اما چرا در مقایسه با تغییرات نرخ دلار، قیمت لاماری بیشتر افزایش پیدا کرده است؟
از مهر امسال تا امروز لاماری ایما دو‌بار به تالار خودرو بورس کالا رفته که در مرتبه نخست با قیمت حدودی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان معامله شده است. با در نظر گرفتن مالیات و عوارض به‌همراه هزینه بیمه، هر خریدار مجموعاً یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان پرداخت کرده. گرچه رقم پرداختی نسبت به نرخ بازار آزاد در آن زمان تا ۱۰۰ میلیون تومان ارزان‌تر بوده است، اما عده‌ای از خریداران می‌خواستند با فروش خودرو سود خوبی دریافت کنند. بنابراین خودرو را با عددی بالاتر از نرخ بازار در وب‌سایت‌های درج آگهی ثبت کردند و همین موضوع باعث شد که دیگر فروشندگان لاماری هم بهای آن را افزایش دهند. در حالی که قیمت کارخانه‌ای لاماری ایما همچنان یک میلیارد و ۹۴ میلیون تومان است!
نتیجه تصمیم جمعی خریداران که احتمالاً بدون هماهنگی بوده است، در دور دوم عرضه لاماری در بورس کالا شکل واضحی به خود گرفت. خریداران لاماری ایما در بورس، حدود ۱۵۰ میلیون تومان نسبت به عرضه قبلی پیشنهاد بالاتری ثبت کردند. بنابراین این خودرو برای هر خریدار حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تمام می‌شود و وقتی به بازار برسد، بهای لاماری را از رقم فعلی آن در بازار بالاتر می‌برد؛ اتفاقی که تا امروز تکرار شده است.
البته این مورد تنها شامل لاماری ایما نمی‌شود و با توجه به افزایش ۲۸ الی ۵۵ درصدی قیمت پایه محصولات ایران خودرو در بورس کالا میتوان حدس زد که رکوردهای قیمتی جدیدی برای تارا و پژو ۲۰۷ در بازار ثبت خواهد شد.
بنابراین با توجه به وضعیت دلار و ادامه روند بورس کالا، نمی‌توان آینده روشنی برای بازار خودرو متصور بود.
<دیجیاتو / منبع
